Inleiding en samenvatting

Met deze voorjaarsrapportage informeert het college de raad over de financiële stand van zaken van de plannen uit de programmabegroting 2022 en hoe de gemeente er financieel voor staat. Deze rapportage gaat over de eerste 4 maanden van het jaar met een doorkijk naar het einde van het jaar en biedt de mogelijkheid, daar waar dat nodig is, bij te sturen.

Naast financiële bijstellingen wordt er in deze voorjaarsrapportage melding gemaakt van een tweetal belangrijke ontwikkelingen die met name in de komende jaren een effect kunnen hebben op enerzijds de financiële meerjarenbegroting en anderzijds de gemeentelijke productie- en realisatiecapaciteit. Het gaat dan om de actuele prijsstijgingen/inflatie en de huidige krapte op de arbeidsmarkt.

Prijsstijgingen en voortgang projecten
Op basis van het Centraal Economisch Plan 2021 (CEP) is in de begroting 2022 rekening gehouden met een prijsindexatie van 1,4%. De werkelijke prijsstijgingen liggen op dit moment een stuk hoger. Nederland wordt geconfronteerd met de hoogste inflatie sinds de jaren 70 van de vorige eeuw, voornamelijk veroorzaakt door de stijgende energieprijzen. Met name in de fysieke sector zijn de prijsstijgingen fors (gemiddeld ca. 10% stijging ten opzichte van 2021). Met deze prijsstijging is in onze begroting en meerjarenraming geen rekening gehouden. Uitvoering van alle geplande projecten binnen de financiële projectkaders zal hierdoor niet in alle gevallen mogelijk zijn. De hogere kosten zullen op enig moment dan ook effect krijgen in onze meerjarenbegroting.

Tegelijkertijd is er sprake van materiaalschaarste en krapte op de arbeidsmarkt, waardoor het lastig is om projecten conform planning in uitvoering te nemen. Op korte termijn zou hierdoor in financiële zin enige ruimte kunnen ontstaan om de prijsstijgingen gedeeltelijk op te kunnen vangen. Gelet op bovenstaande kiest het college ervoor om op dit moment geen algehele correctie op de prijscompensatie op de begroting 2022 toe te passen. In eerste instantie zal worden bekeken in hoeverre de prijsstijgingen binnen de huidige (project-) ramingen opgevangen kunnen worden. Daar waar dit niet mogelijk blijkt, zullen wij uw raad via de P&C-cyclus informeren.  Dit geldt ook voor eventuele vertragingen in de uitvoering van projecten en onderhoud.

Arbeidsmarktkrapte
Structurele taken vullen wij zoveel mogelijk in met vaste medewerkers. Door krapte op de arbeidsmarkt is het op dit moment lastig om gekwalificeerd personeel aan te trekken en moeten we veel moeite doen om vacatures ingevuld te krijgen. Tegelijkertijd zien wij als gevolg van de arbeidsmarktkrapte een opwaartse druk op salarissen en de tarieven voor externe inhuur. Als gevolg hiervan komt ons realisatievermogen / productie onder druk te staan. Er is geen directe aanleiding om de begroting 2022 nu bij te stellen, maar deze ontwikkeling vraagt wel om actie. Wij zullen de arbeidsmarkt nog actiever gaan benaderen (branding en recruitment) met het oog op het aantrekken van voldoende gekwalificeerde medewerkers. Daarbij realiseert het college zich dat een budgettaire investering op dit vlak mogelijk nodig is.

SAMENVATTING
De begroting 2022 wordt in deze voorjaarsrapportage met 297.000 naar beneden bijgesteld. Dit is het saldo van het onderdeel verzamelbesluit/ financiële rechtmatigheid (995.000 euro voordelig) en het onderdeel financiële bijstellingen (1,3 mln euro nadelig).

Het begrotingssaldo 2022 na vaststelling van de voorjaarsrapportage komt uit op 3,21 miljoen voordelig.

Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste bijstellingen met een effect op het begrotingssaldo.

Voordelen

• Afrekening 2021 Beschermd wonen (2,85 miljoen euro incidenteel)

Voor het beschermd wonen is Almelo de centrumgemeente. De uitgaven en (rijks-) inkomsten lopen via onze gemeente. Na afloop van het jaar vindt een eindafrekening plaats. Het saldo van uitgaven en inkomsten wordt verdeeld tussen Almelo en de vijf andere regiogemeenten. Over 2021 wordt een bedrag van 2,85 miljoen aan Almelo uitgekeerd.

• Dividendopbrengsten Twence en Bank Nederlandse Gemeenten (770.000 euro incidenteel)

Op basis van de bedrijfsresultaten over 2021 wordt er meer dividend uitgekeerd dan in de primaire begroting 2022 was geraamd.

• Kapitaallasten (480.000 euro incidenteel)

De kapitaallasten zijn herrekend op basis van de werkelijke boekwaarden per 1 januari 2022. Omdat een aantal investeringsprojecten lager uitvalt danwel later tot uitvoering komt, is er sprake van een onderuitputting op de kapitaallasten van bijna 1,6 miljoen euro. Deze onderuitputting valt incidenteel vrij ten gunste van de stelpost onderuitputting kapitaallasten op hoofdtaakveld 0 (1,1 miljoen euro). Het restant van 480.000 euro leidt tot een positieve bijstelling van het begrotingssaldo.

• Jaarverantwoording 2021 RBT/XL Businesspark (460.000 euro incidenteel)

Over 2021 heeft het RBT/XL Businesspark een voordelig resultaat van afgerond 2,3 miljoen euro gerealiseerd. Het algemeen bestuur wordt voorgesteld om hiervan 2,1 miljoen euro uit te keren aan de deelnemers. Vooruitlopend op het besluit van het algemeen bestuur op 22 juni aanstaande is de verwachte bijdrage die de gemeente Almelo ontvangt (460.000 euro) in deze voorjaarsrapportage verwerkt.

Nadelen

• BUIG-budget (1,3 miljoen euro incidenteel)

Het BUIG-budget is het geld dat wij krijgen van het Rijk voor het betalen van uitkeringen. Vergeleken met de begroting krijgen we voor 2022 een lager bedrag van het Rijk. Op dit moment is dat € 1,3 miljoen minder dan waarmee in de begroting rekening is gehouden.

• Wmo/Jeugd (3,25 miljoen euro incidenteel/structureel)

Zowel bij Wmo als bij Jeugdzorg zien we hogere uitgaven in de eerste maanden van 2022 dan begroot. Een toelichting is opgenomen bij hoofdtaakveld 7 (onderdeel 3.7.1 van deze voorjaarsrapportage).

• Wegvallen extra inkomsten samenwerking Tubbergen en Dinkelland (389.000 euro structureel)

De gemeente Almelo heeft vele jaren een deel van de gemeentelijke taken op het terrein van de sociale zekerheid uitgevoerd voor de gemeenten Tubbergen (sinds 2011) en Dinkelland (sinds 2015). Per 1 januari 2022 is de samenwerkingsovereenkomst opgezegd. Op de uitvoering van deze werkzaamheden zat voor de gemeente Almelo een financieel surplus van afgerond 390.000 euro. Dit surplus komt te vervallen. Het structurele nadeel is als onderdeel van de bijstellingen in deze voorjaarsrapportage verwerkt en wordt betrokken bij de begroting 2023.

• Rente grondexploitaties (550.000 euro structureel)

In het kader van de actualisatie van de grondexploitaties (MPG) en het samenstellen van de jaarverantwoording 2021 is de renteparameter voor de grondexploitaties opnieuw bepaald. De toerekenbare rente is op basis van de voorschriften van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) neerwaarts bijgesteld naar 1,3%. De lagere rentetoerekening leidt in 2022 tot een nadeel van 551.000 euro op het taakveld Treasury en is van structurele aard.

Leeswijzer
In hoofdstuk 2 geven we inzicht in het verloop van het begrotingssaldo. Het startpunt is het begrotingssaldo uit de programmabegroting 2022. We zetten op een rij welke besluiten en mutaties met financiële gevolgen er voorafgaand aan deze voorjaarsrapportage zijn geweest. Tot slot geven we een samenvatting van de belangrijkste wijzigingen in deze voorjaarsrapportage en presenteren we een actueel begrotingssaldo.

In hoofdstuk 3 gaan we per hoofdtaakveld dieper in op de financiële mutaties. We maken daarbij onderscheid tussen de verzamel- en rechtmatigheidsbesluiten en overige bijstellingen van de begroting.

In hoofdstuk 4 wordt gerapporteerd over de stand van zaken van de investeringskredieten. De basis hiervoor is het Meerjaren investeringsplan (MIP) uit de programmabegroting 2022 en het kredietenverslag uit de jaarverantwoording 2021.

De stand van zaken met betrekking tot de in de programmabegroting 2022 opgenomen taakstellingen wordt beschreven in hoofdstuk 5.

Als bijlage bij deze voorjaarsrapportage treft u de stand van zaken met betrekking tot de follow-up van de Managementletter 2021 van de accountant en het totaaloverzicht van openstaande investeringskredieten.

Tabel notatie
In de tabellen die we in deze nota presenteren staan positieve bedragen voor lasten en/of nadelen en negatieve bedragen voor baten en/of voordelen. Wanneer bij een wijziging bij alle jaarschijven een bedrag staat dan is de wijziging structureel van aard.

Voor de volledigheid merken we op dat in de tabellen cijfers zijn opgenomen die afgerond zijn op duizendtallen. Hierdoor kan het voorkomen dat er bij (totaal)tellingen kleine afrondingsverschillen ontstaan.